4. Gronsveld

St. Martinuskerk

De vroegste vermelding van een kerk in Gronsveld dateert uit 1258. Veel verder terug in de tijd zal de stichting niet liggen. Van die middeleeuwse kerk resteert alleen nog de toren. Oorspronkelijk moet de kerk van Gronsveld een zogenoemde eigenkerk van de heren van Gronsveld zijn geweest. De familie Van Bronckhorst Batenburg heeft in de loop van de tijd in belangrijke mate een stempel gedrukt op het gebouw en het interieur. Het oudste kunstwerk dat daaraan herinnert is de marmeren graftombe uit circa 1560. Dit monument is thans geplaatst vóór het Maria-altaar, maar lag oorspronkelijk op het priesterkoor, boven de grafkelder van de familie van Bronckhorst. Ook twee rouwborden in het schip van de kerk herinneren aan overleden graven van Gronsveld. Oorspronkelijk moet de kerk van Gronsveld een zogenoemde eigenkerk van de heren van Gronsveld zijn geweest. De familie Van Bronckhorst Batenburg heeft in de loop van de tijd in belangrijke mate een stempel gedrukt op het gebouw en het interieur. Het oudste kunstwerk dat daaraan herinnert is de marmeren graftombe uit circa 1560. Dit monument is thans geplaatst vóór het Maria-altaar, maar lag oorspronkelijk op het priesterkoor, boven de grafkelder van de familie van Bronckhorst. Ook twee rouwborden in het schip van de kerk herinneren aan overleden graven van Gronsveld.

In het bijzonder graaf Johan Frans van Bronckhorst, de laatste nakomeling van de Bronckhorsten in mannelijke lijn, heeft veel gedaan voor de kerk. Omstreeks 1700 liet hij het schip geheel opnieuw optrekken, waarbij de baksteen en mergel in de gevel elkaar in de karakteristieke vorm van ‘speklagen’ afwisselen. Johan Frans en zijn echtgenote Anna Maria zu Toerring Jettenbach, zijn zuster Anna Gertrudis en zijn broer Otto (wijbisschop van Osnabrück) schonken de drie altaren, het orgel (1711) en een grote zilveren monstrans. Het orgel is gebouwd door de Luikse orgelbouwer Philippe le Picard. Gebouw en interieur vormen daarmee een historisch waardevol ensemble uit de tijd van barok rond 1700, waarmee de familie Van Bronckhorst Batenburg haar hoge adellijke status tot uitdrukking wilde brengen. Andere opmerkelijke kunstwerken in de kerk de twee beelden van Sint Agatha en Sint Crispinus, rond 1500 vervaardigd door de Maastrichtse beeldsnijder Jan van Steffesweert (één beeld is gesigneerd).