Maand Katholiek Erfgoed Juni 2018

“Op zoek naar de hemel”

Processies en bedevaarten in het heuvelland

In juni 2018 organiseerde Stichting Katholiek Erfgoed (SKE) voor de eerste keer de Maand van het Katholieke Erfgoed. De Maand van het Katholieke Erfgoed 2018 was vanwege de Maastrichtse Heiligdomsvaart 2018 gericht op het Middeleeuwse katholieke erfgoed in het Zuid-Limburgse en aangrenzende heuvelland. Het thema was “Op zoek naar de Hemel; processies en bedevaarten in het heuvelland”. Op diverse locaties werd uitgelegd en getoond hoe kenmerkende katholieke tradities in de hoge middeleeuwen (tussen 1000 en 1300) in het heuvelland zijn ontstaan en hoe zij er voortleven. Klik hier voor de pelgrimsroute die u langs de diverse locaties en evenementen leidde.

Juni 2018 zijn er in aansluiting op de Maastrichtse Heiligdomsvaart diverse activiteiten langs een pel-grimsroute door het Zuid-Limburgse heuvelland in het kader van de Maand van het Katholieke Erfgoed:[1]

LEZINGEN

20 mei 2018    Lezing Fred Ashmann[2]:“Orde en Verwarring : De Noodkist anders bekeken”

De presentatie bestaat uit twee delen. In het eerste deel wordt uitgelegd hoe het oorspronkelijke twaalfde-eeuwse altaarensemble van de Servaaskerk in zijn meest waarschijnlijke vorm was samengesteld. De samenhang van de Noodkist met het altaar, altaarretabel, zijgevels en gewelfschilderingen zal worden besproken. Tevens wordt ingegaan op de reconstructie van de monumentale schilderingen, die ooit de wanden en gewelven van het koor sierden. Deze reconstructie kon worden gemaakt op basis van het twaalfde-eeuwse handschrift “Hortus Deliciarum”. Dit handschrift was vervaardigd door Herrade van Landsberg, abdis van het klooster op de Hohenburg in de Elzas. Dit, verloren gegane, handschrift bevatte nauwgezette kopieën van de monumentale koorschilderingen van de Servaaskerk in Maastricht. In het tweede gedeelte van de lezing wordt uitgelegd dat de iconografie van de afzonderlijke objecten en voorstellingen van het altaarensemble in feite een soort ‘Gesamtkunstwerk’ was, dat als één geheel ontworpen is. Uitgelegd wordt hoe de voorstellingen van de schilderingen tegen het koorgewelf samenhingen met de in koperreliëf uitgevoerde voorstellingen op de Noodkist en de zijgevels. Deze samenhang wordt duidelijk door ze vanuit het perspectief van de twaalfde-eeuwse exegese te beschouwen. Daarnaast wordt ingegaan op het frappante gegeven, dat de uitgebeelde, iconografisch gezien unieke thematiek, zeer nauw in verband staat met de historische context van het Servaaskapittel, dat in deze periode nauw verbonden was met de keizer van het Heilige Romeinse Rijk. Daarmee is het altaarensemble een manifestatie van keizerlijk ideologie, waarin St. Servaas een centrale plek innam.

Waar:           Kloosterbibliotheek Wittem (Wittemer Allee 32)
Tijd:             20 mei 2018, 13.30 uur
Kosten:        vrijwillige bijdrage

10 juni 2018    Lezing prof. De Boer: “Emo’s motieven. Langs Houthem naar Rome in 1211-1212”

In de lezing behandelt prof. Dick de Boer[3]de motieven die de premonstratenzer abt Emo van Wittewierum bewogen om in de jaren 1211-1212 hartje winter de Alpen over te trekken en te voet door een van conflicten bruisende wereld naar Rome te reizen. Zijn ‘zakenreis’ om een zusterklooster van dat van Houthem te redden, was hoe dan ook gelijktijdig een culturele en religieuze pelgrimstocht en een reis door het Labyrint van de tijd. Op die reis was het gezelschap van een vriend van levensbelang. Door die twee paar ogen kijken we naar de dynamiek van een fascinerende periode uit de Europese geschiedenis.

[1]Nadere informatie volgt op www.stichtingkatholiekerfgoed.nl
[2]Fred Ahsmann is kunsthistoricus en auteur van het boek “Order and Confusion” (Clavis, 2017)
[3]Prof.Dick de Boer is mediëvisten emeritus–hoogleraaraan de Rijksuniversiteit Groningen.

 Tentoonstellingsroute

In de Maand van het Katholieke Erfgoed, juni 2018, kunt u vanuit Maastricht via het Maas-, Geul- en Gulpdal een bijzondere zoektocht volgen. Deze Middeleeuwse pelgrimstocht leidt u via tentoonstel-lingen over de Maastrichtse Heiligdomsvaart 2018, de Meerssener Gank, de reizen van Gerlach en Emo en de kluizenaar Henricus Weerts naar de Sleutel tot de Hemel in de kloosterbibliotheek van Wittem. Vanaf deze tentoonstelling in Wittem leidt de weg u uiteindelijk, langs bouwfragmenten van de Heilige Stede in Karsveld naar de Sacramentsprocessie in het klooster Hoogcruts: het gemeentehuis in Margraten en Atelier Hutsch in St. Geertruid. Zie de persberichten.

Agenda

20 mei 2018	Wittem: lezing (13.30 uur) “Orde en Verwarring: De Noodkist anders bekeken”
21 mei 2018	Opening tentoonstelling “Sleutel naar de Hemel”
25 mei 2018	St. Gerlach: opening tentoonstelling: “Twee pelgrims met een missie; Emo en Gerlach”
2 juni 2018	Ursulinenkapel Maastricht: opening tentoonstelling “Devotie en Duende” St. Gerlach (10 uur): Heiligdomsvaart vanuit St. Gerlach naar Servaasbasiliek Maastricht Hoogcruts, Margraten: opening dubbeltentoonstelling Broonk!
3 juni 2018	Hoogcruts (14 uur): “Broonk ien Eesjde, Oesj en Groeselt”, films, documentaire, muziek
9 juni 2018	Dag van het Katholieke Erfgoed met diverse kerkenpaden die door het heuvelland langs Middeleeuwse dorpskerken naar St. Gerlach en naar Hoogcruts leiden.
10 juni 2018	Lezing St. Gerlach (16 uur): Emo’s motieven. Langs Houthem naar Rome in 1211-1212 Hoogcruts  (11 uur): H. Mis in aanwezigheid van Kanunnikessen van het H. Graf, gevolgd door concert fanfare St. Franciscus Reijmerstok
17 juni 2018	Hoogcruts (11 uur): H. Mis, gevolgd door concert fanfare Berg en Dal Slenaken
24 juni 2018	De Kluis (11 uur): Sjaasberger Gank, gevolg door volkskermis en rondleiding over de kluizenaar Henricus Weerts Hoogcruts (12 uur): concert door Berggalmkapel Noorbeek

TENTOONSTELLINGEN[1]

KLOOSTER WITTEM (25 mei – 1 juli 2018): “Sleutel naar de Hemel”

Tegenwoordig is de Noodkist van St. Servaas elke dag in de schatkamer van de St. Servaaskerk te bewonderen. Vroeger werd de kist maar een keer in de zeven jaar getoond. Deze lente kunnen bezoekers in de kloosterbibliotheek van Wittem de aantrekkingskracht van de kist buiten het zicht ervaren en meer over de legende van St. Servaas en de Noodkist te weten komen. Waarom was deze heilige zo belangrijk voor Maastricht, de keizer en duizenden pelgrims?

Waar:	Kloosterbibliotheek Wittem (Wittemer Allee 32)
Tijd:	Pinkstermaandag 21 mei, 2, 3, 10, 16, 17, 23, 24, 30 juni en 1 juli van 13.30-16.30 uur.
Kosten:	vrijwillige bijdrage

Heiligdom St. Gerlach:  “Twee pelgrims met een missie; Emo en Gerlach”

Kluizenaar Gerlach en Groninger abt Emo zoeken hun weg naar de hemel. Gerlach doet in Jeruzalem als veehoeder boete voor zijn zondige leven en wordt na terugkeer kluizenaar in Houthem. Dagelijks pelgrimeert hij naar het graf van Sint Servaas in Maastricht en wekelijks naar Aken. Emo bezocht in 1212 het graf van Gerlach in Houthem, die daar 40 jaar eerder overleden was. Beiden kwamen in conflict met het kerkelijke gezag. Hoe verliep hun zoektocht af en hoe werd hun conflict opgelost?

Waar:	Heiligdom St. Gerlach (Norbertinessenhof 1)
Tijd:	25 mei – 1 juli 2018. Geopend elke dag van 13.30-16.30 uur.
Kosten:	vrijwillige bijdrage

Klooster Hoogcruts en gemeentehuis Margraten: dubbeltentoonstelling: “Broonk!”

In de maand juni trekken de processies weer door het heuvelland tijdens de Broonk. In de tentoonstelling Broonk! in het klooster Hoogcruts en in Margraten staat het Broonkfeest centraal zoals dat in dorps-gemeenschappen in Eijsden-Margraten en Gulpen-Wittem gevierd wordt. Een processieroute leidt door het klooster langs de foto’s, films en objecten die door de heemkundeverenigingen verzameld zijn.

Waar:	Klooster Hoogcruts (Hoogcruts 9, Noorbeek)  Gemeentehuis Margraten (Amerikaplein 1)
Tijd:	Klooster Hoogcruts: 2 juni t/m 24 juni 2018, zaterdag 13 tot 17 uur en zondag 11 tot 17 uur. Gemeentehuis Margraten: 4 juni – 1 juli (alleen op werkdagen tijdens werktijden)
Kosten:	vrijwillige bijdrage

 

Ursulinenkapel Maastricht :  “Devotie en Duende”

Museum Sjoen Limburg opent in de Maand van het Katholieke Erfgoed haar kloosterkapel voor een fototentoonstelling van Willem Kuijpers. Willem Kuijpers plaatst foto’s van de Goede Week op Sicilië en Andalusië tegenover foto’s van de Maastrichtse Heiligdomsvaart 2018. De emoties lopen hoog op!

Waar:	Ursulinenkapel Maastricht (Grote Gracht 74, achter Restaurant Talentino)
Tijd:	6 juni – 1 juli 2018, maandag t/m zaterdag 10 – 17 uur
Kosten:	€ 5,00 per persoon, inclusief koffie “Sjoen Limburg”

 

[1]Zie voor de tentoonstelling in Meerssen: website